„Quattro Stagioni“ ili „Četiri godišnja doba“ jeste ciklus od četiri slike koje je američki umetnik sa adresom u Rimu Saj Tvombli (1928-2011) započeo 1993. a završio 1995. godine. Bojom i potezom četkice, rastrzanim i drhtavim, kao distinktivnim obeležjima mnogih dela apstraktne umetnosti, slikar predočava četiri doba godine, temu koja je deo klasične umetnosti i koja je česta u tradicionalnom slikarstvu, književnosti i muzici.
Svakom dobu njegova umetnost, kaže izreka, a istu bismo mogli primeniti i na ovaj ciklus. Razlike između predočavanja četiri godišnja doba Nikole Pusena, francuskog slikara 17. veka, i Saja Tvomblija koji je stvarao u drugoj polovini 20. veka, svakako se razlikuju.
Svakom dobu njegova umetnost, svakoj umetnosti njena sloboda.
Ovi redovi ispisani su na jednoj od najpoznatijih kuća secesionističke arhitekture u Beču čiju je izgradnju finansirao Karl Vitgenštajn, otac poznatog filozofa, a projektovao Jozef Maria Olbrih. Danas se u tom gradu, u zgradi Bečke opere, nalazi Tvomblijeva slika „Dionis“ koja služi kao zavesa velike scene. Zahtevi uklesani u fasadni kamen zvuče kao deo mnogobrojnih manifesta čiji su autori nastojali da daju legitimitet umetnosti koja se stvarala van konzervativnih pravila akademske umetnosti.
Suština je da ova načela predočavaju jedan daleko složeniji problem koji se, pre svega, odnosi na estetiku odnosno polje filozofskog proučavanja pojava, naročito fenomena lepog odnosno ojavljivanja čulne forme kao takve. Postoji li Lepo po sebi, nezavisno od društvenih ili istorijskih previranja, moda i postulata akademija ili se forme koje umetnost podrazumeva u određenom istorijskom trenutku odnose na odlike vremena u kome nastaju?
Šta je zlatni rez u vremenu, prekid na pravolinijskoj beskonačnosti koji umetnosti donosi Novo? Tradicija koju smo ponovo otkrili ili tradicija koju tek treba da stvorimo? U kakvoj su vezi tradicija, kao deo prošlosti (ali ne kao obožavanja pepela već kao prenošenje vatre, da parafraziramo Gustava Malera), i pojedinac, kao nosilac individualnog talenta koji prema toj istoj tradiciji postavlja svoj odnos i sistem vrednosti?
Ovo su pitanja na koja me podstiču ovakvi tematski ciklusi. Tema pripada tradiciji, krajnji rezultat je izrazito savremen. U obostranom odnosu, kada se na kraju delo posmatra i kada se u uzajamni odnos postave naslov i prikazano, ne vidim nikakvu koliziju između tradicije i modernosti, niti pad vrednosti, ni sa jedne ni sa druge strane.
Tvombli je višestruko inspirisan tradicijom koji neki nazivaju „kulturnim pamćenjem“. Na formalnom planu, mediteranska svetlost, koju je isticao kao svoju inspiraciju, prisutna je kao što je ta ista svetlost nekada inspirisala, recimo, Kloda Lorena dok je u 17. veku boravio u okolini Rima, slikajući pejsaže Lacija. Tvombli kombinuje tekst i boju. Tekst je uvek inspirisan rimskim pesništvom (Vergilijem) ili mitovima (Apolon, Dionis).
I na ovde prikazanim slikama, zapravo jednoj slici koja je iz četiri dela, vidimo da je boja, koja kao da je u stalnom pokretu, i koja kao da teče naniže, prožeta rečima, nalik ožiljcima na telu platna, koje posmatrač ne može lako da pročita. Ipak, njegov apstraktni ekspresionizam, čini se, dobro je orkestriran. U haosu materije, uočava se red. On se ogleda, između ostalog, i u vizuelnom zadovoljstvu koje posmatrač ima posmatrajući ova dela.
Slike: Saj Tvombli, Četiri godišnja doba (redosledom: Proleće, Leto, Jesen, Zima), 1993-1995.
Slike: Tate Gallery
A . A . A 