Izgubljen u potpunom ništavilu, u praznini neodređenog prostora, pas neodređene rase, proviruje, kao da se boji, kao da gleda u nevidljivog a sveprisutnog Gospodara koji će ga u narednom trenutku, odloženom, likovno fiksiranoj anticipaciji nelagode koja će trajati zauvek, udariti, ubiti, udaviti u gomili peska u koji kao da i bez tog udarca pas neizbežno tone.
Ova jednostavna slika, minimalistička u svom izrazu, a bremenita značenjima, odgovarajuća ilustracija Kafkinog junaka koji je krenuo ka Zamku, ili ishodišta sudbine Jozefa K, nalazila se u Kući gluvog gde je zajedno sa još mnogo zastrašujućih, bizarnih, očajničkih slika bila deo zidova Gojine kuće. Ona pripada ciklusu koji je nazvan Crne slike, a koji je nastajao između 1819. i 1823. godine.
Goja je oko 1792. godine verovatno zbog bolesti izazvane trovanjem olovom potpuno ogluveo. Razlozi za postojanje Crnih slika u Kući gluvog su lične prirode. Ta činjenica ih čini posebnima: slike nisu nastale zarad porudžbine, nisu izlagane, retko ko ih je mogao videti, osim malobrojnih posetilaca slikarevog doma koji se nalazio na jednom imanju nadomak Madrida.
Mogući razlozi za nastanak ovih slika su i događanja koja vezujemo za drugu polovinu 18. veka, za ratove, gladi i sujeverja koja su paralelno sa revolucionarnim tendencijama, i svime što su one podrazumevale, obeležila ono što zovemo dobom prosvećenosti. Goja je, kao i mnogi slikari, sebe mogao izjednačavati sa psom, pa ovu sliku, tako, možemo videti i kao autoportret.
Opet nam se nameće Kafka, i poslednja rečenica njegovog romana Proces: „Kao psa!“. Možda je to sudbina pojedinaca u vremenu prevrata, revolucija, neizvesnosti, smena epoha i ideja koje one nose sa sobom. Ili je to, zapravo, za tada već ostarelog, bolesnog i više decenija ogluvelog Goju mudrost koja izgleda kao kompozicija ove slike: jednostavna, bez suvišnih detalja, skoro kao san.
A . A . A 