Slika koju prati ovaj pripremni crtež – koji se može i potpuno odvojeno posmatrati, a ne tek kao deo jedne veće celine – nastala je 1818. godine i nosi naziv Hridi u Rigenu. Rigen je ostrvo na severu Nemačke gde je slikar Kaspar David Fridrih sa suprugom Karolinom Bomer letovao iste godine kada je slika o kojoj govorimo nastala i kada se par venčao. Prvu sliku, ulje na platnu, posmatrajmo kao zrelo podne. Donju sliku, akvarel, posmatrajmo kao jutro, kao pupoljak ideje. Skoro isti oblici, zahvaljujući boji, mogu upućivati na različite misaone i stvaralačke mene umetnika.
Slika se može posmatrati kao posveta ljubavi i novootkrivenom smislu kroz zajedništvo sa suprugom. Fridrih je sa Karolinom i rođenim bratom Kristijanom avgusta 1818. napravio izlet na Rigen, ostrvo u Baltičkom moru poznato po svojim hridima i veličanstvenom pogledu na pučinu. Posle posete ostrvu, po povratku u Drezden, gde slikar živeo i predavao kao profesor na likovnoj akademiji, naslikao je delo o kome je reč i na taj način stvorio i vizuelnu odu svom medenom mesecu.
Kao i mnoga druga Fridrihova dela, ovo se može tumačiti i simbolički jer njegov sadržaj poseduje višeznačne motive. Posveta supruzi i novom događaju u životu oboje ljudi ogleda se u obliku koji služi slici poput rama, a koji je u obliku srca. Tlo na kome tri prikazane figure stoje, kao i grane koje se nadvijaju nad njima, formiraju oblik srca ukazujući da je ovde reč o nedavno sklopljenom braku i medenom mesecu. Formalne odlike slike potencijalno upućuju na značenje sadržaja.
Još jedno tumačenje može biti uzeto u obzir kao relevantno: u pitanju je odnos prema samom sebi, vizuelno predstavljanje svojih stremljenja i promena, montenjevsko slikanje prelaza, posredstvom dve muške figure. Stariji muškarac, figura u sredini, savijen nalik gmizacvu, posmatra ambis kuda prst žene upućuje. Mladić sa desne strane, koji stoji oslonjen o drvo, nasuprot savijenom starijem muškarcu, uspravan je i posmatra horizoint.
Slikar, moguće je, posredstvom dve muške figure, predstavlje sebe kao mlađeg i kao starijeg. Mlađi muškarac uperio je pogled ka horizontu, ka daljini, onom transcedentnom, nečemu što izmiče, idealima i imaginaciji. Stariji muškarac suzio je svoj radijus. Njegov pogled uperen je ka tački na koju ženin prst pokazuje. Pogled je sasvim bliži, on ne gleda u dva malena broda koja se naziru na horizontu.
Ako brodove poimamo kroz tradicionalnu simboliku, onda ih u ovom kontekstu možemo posmatrati kao duše koje putuju od obale (zemlje) ka horizontu (nebu). Boja odeće tri figure takođe je sugestivna i doprinosti religioznoj konotaciji koju slika poseduje, a koja je već naglašena horizontom i brodovima. Boja devojčine haljine je crvena, boja kaputa starijeg muškarca je plava, a boja mladićeve odeće je zelena. Prema hrišćanskoj simbolici tri pomenute boje predstavljaju tri osnovna načela hrišćanstva: ljubav, veru i nadu.
Sa pojedinačnog, slika polako i tanano – baš kao i slikarevi nanosi boje – upućuje na opšte. Prelazak sa ličnog odnosno konkretnog, baš kao i pogled posmatrača koji klizi od stabilnog tla ka brodovima i horizontu, upućuje na opšte, na pitanja vere, odnosa života (brak, izlet – činjenice utemeljene u stvarnosti), smrti (ambis u koji stariji muškarac zuri i pred kojim je devojka začuđena ili uplašena) i nade (izmićući brodovi na horizontu kao duše koje idu k Bogu).
Fridrih je bio luteranac, duboko religiozan umetnik čiji su mistični pejsaži uvek imali religioznu konotaciju i dublju simboliku u odnosu na sam sloj prikazanog. Tako je i sa ovom slikom. Tišina, kontemplacija, spokoj – to je ono što može biti pronađeno u predelima kojima lutaju njegovi putnici, usamljene figure u potrazi. Mi se pitamo – za čim? Na Fridrihovim slikama pejzaž je viđen kao lice boga, u pitanju je panteističko viđenje predela u kome se traži mir. Da li i pronalazi?
Kaspar David Fridrih je slikajući pejzaže koje bi prethodno na svojim putovanjima posmatrao slikao obrise sopstvenog pejsaža, dine svojih utisaka, misli, sećanja iz detinjstva i životnih događanja – smrt brata pod ledom ili, kao na ovoj slici, veličanje jednostavnog avgustovskog izleta koji se u njegovoj imaginaciji kroz stvaralački postupak preobratio u mogućnost promišljanja sebe i svog odnosa prema prirodi, Bogu, ljubavi, nadi i, najzad, smrti.
Slika: Kaspar David Fridrih, Hridi u Rigenu, 1818.
A . A . A 